“Kam fituar dhe nuk kam thyer asnjë rregull”, thotë krijuesi i veprës artistike.

Këtë vit, konkursi vjetor i artit i Panairit Shtetëror të Kolorados dha çmime në të gjitha kategoritë e zakonshme: pikturë, qëndistari, skulpturë.

Por një pjesëmarrës, Jason M. Allen nga Pueblo West, Kolorado, nuk e bëri vepren e tij me një penel ose një copë balte. Ai e krijoi atë me Midjourney, një program i inteligjencës artificiale që i kthen linjat e tekstit në grafikë realiste.

Puna e zotit Allen, “Théâtre D’Opera Spatial”, mori shiritin blu në konkursin e panairit për artistët dixhitalë në zhvillim – duke e bërë atë një nga veprat e para të krijuara nga IA që fitoi një çmim të tillë dhe shkaktoi një reagim të ashpër nga artistë që e akuzuan atë, në parim, për mashtrim.

I kontaktuar me telefon Allen mbrojti punën e tij. Ai tha se e kishte bërë të qartë se puna e tij – e cila u dorëzua me emrin “Jason M. Allen via Midjourney” – ishte krijuar duke përdorur IA dhe se ai nuk kishte mashtruar askënd për origjinën e saj.

“Unë nuk do të kërkoj falje për këtë,” tha ai. “Kam fituar dhe nuk kam thyer asnjë rregull.”

Arti i gjeneruar nga IA është i pranishëm prej vitesh. Por programet e lëshuara këtë vit – me emra si DALL-E 2, Midjourney dhe Stable Diffusion – kanë bërë të mundur që amatorët të krijojnë vepra komplekse, abstrakte ose fotorealiste thjesht duke shtypur disa fjalë në një program.

Këto aplikacione kanë bërë shumë artistë nervozë për të ardhmen e tyre; pse dikush do të paguajë për artin, pyesin ata, kur mund ta gjenerojnë vetë? Keto zhvillime kanë gjeneruar debate të ashpra rreth etikës së artit të krijuar nga AI dhe kundërshtim nga njerëzit që pretendojnë se këto aplikacione janë në thelb një formë e teknologjisë së lartë të plagjiaturës.

Disa artistë e mbrojtën Allen, duke thënë se përdorimi i inteligjencës artificiale për të krijuar një pjesë nuk ishte ndryshe nga përdorimi i Photoshop-it ose mjeteve të tjera dixhitale të manipulimit të imazhit dhe se kreativiteti njerëzor eshte ende i nevojshëm për të gjetur kërkesat e duhura për të krijuar një pjesë të vlerësuar me çmime.

Polemikat mbi teknologjitë e reja të krijimit të artit nuk janë diçka e re. Shumë piktorë u tërhoqën nga shpikja e kamerës, të cilën ata e panë si një poshtërim të artit njerëzor. (Charles Baudelaire, poeti dhe kritiku i artit francez i shekullit të 19-të, e quajti fotografinë “armiku më i vdekshëm i artit.”) Në shekullin e 20-të, mjetet e redaktimit dixhital dhe programet e projektimit të ndihmuara nga kompjuteri u hodhën poshtë në mënyrë të ngjashme nga puristët për shkak se kërkonin shumë pak aftësi të tyre.

Megjithate kesaj rradhe kemi te bejme me zhvillime me te vrullshme, ku kompjuteri krijon dhe kompozon bazuar ne njohurite e meparshme. “Kjo nuk do të ndalet,” tha Allen. “Arti ka vdekur. Mbaroi. Inteligjenca Artificiale fitoi. Njerëzit humbën.”